Piraterij: sinaasappels want to be free

Een van de meest legendarische Lowlands-momenten: het sinaasappelgevecht. Honderden festivalgangers zijn meer dan een uur met elkaar in gevecht geweest met sinaasappelschillen. Naar verluidt heeft de jongen van de verse jus met de handen in het haar gestaan toen zijn karretje omviel en de sinaasappels over de grond rolden. Ik probeer me altijd het gezicht van die jongen voor te stellen. Ik was er niet bij, dus het kan ook zomaar een mythe zijn, maar het is hoe dan ook een verhaal dat tot de verbeelding spreekt. Minstens zo veel als de legendarische optredens van pak hem beet Arcade Fire en Underworld hoort dit soort verhalen bij de identiteit van het festival.

Ik heb wel ooit een klein, vergelijkbaar incident meegemaakt. Wel een stuk minder romantisch: een medewerker van het festival moest een stukje over het terrein met een emmer muntjes, maar struikelde. Honderden muntjes vielen op het gras. Wat je dan ziet, is ontluisterend. Als een troep leeuwen die zonder medelijden de aanval inzet op een gnoe-kalfje dat buiten de groep geraakt is, duikt men erop. De muntjes liggen daar, dus ze zijn publiek bezit.

De firma TopNotch, hiphoplabel, verkoopt sinds kort piratenshirts. Piratenpartij merchandise, noemde labelbaas Kees de Koning het op Twitter. Onder het motto: als zij onze spullen gratis weggeven, mogen wij hun spullen verkopen. Knipoog. Nog een verwijzing naar piraterij deze week, door DJ Shadow. Hij gaf twee tracks gratis weg op zijn website, en drukte zijn fans via zijn mailing op het hart: "Don't delay, because they're only available at no-cost for 24 hours. After that, it's back to our old-school, money-grubbing, art-in-exchange-for-commerce ways. Sound fair? GO GET 'EM!" Iets weggeven is natuurlijk vriendelijk, maar iets fysieks weggeven is nog veel sympathieker: de dj verstopte ook een aantal vinyl-singles met de twee tracks in platenzaken. "Het omgekeerde van winkeldiefstal", vertelt hij aan NME.

Oftewel: jongens, ik speel het spel mee, geef me er alsjeblieft iets voor terug. Betaal voor mijn muziek. DJ Shadow is er nogal mee bezig. Begin dit jaar hield hij een flinke tirade tegen muziekliefhebbers die vinden dat alles maar gratis moet zijn. "If $9.99 is too much to spend for one of my albums, so be it, your choice", schreef hij. "But if you’re holding your breath, waiting for me to boost my cool-quotient by giving my music away for free, it’s not going to happen. The fact is that I feel my music has value. You may disagree, and that’s fine. But I know how much energy I put into what I do, and how long it takes me to make something I’m satisfied with. Giving that away just feels wrong to me."

Daar moet je mee oppassen als artiest, want voor je het weet "doe je het alleen voor het geld". Metallica achtervolgde het jaren, en om die campagne met dichtgeplakte monden tien jaar geleden hebben we ook alleen maar gelachen. Een platenmaatschappij moet al helemaal op zijn tellen passen, want dat zijn in de ogen van veel mensen sowieso geldwolven, overbodige prijsopdrijvers. Zo'n ludieke actie als die van TopNotch moet natuurlijk kunnen. Zeker ook omdat het label voorbeeldig zijn best doet om met zijn tijd mee te gaan. Alle releases van het label zijn beschikbaar in iTunes, in Spotify, alles mag bij 3VOOR12 op de Luisterpaal, en eens in de zoveel maanden verschijnt er een gratis Extravaganza mixtape met een bloemlezing uit de labelstal.

Ik kan me best voorstellen dat het frustrerend is voor artiesten en labels dat iedereen hun muziek gratis downloadt. Piraterij zorgt voor innovatie en stimuleert de creativiteit, zal Matt Mason vrijdag betogen op de Incubate Pirate Conference in Tilburg. Bovendien doorbreekt het monopolies die de consument in de weg zitten. Artiesten kunnen ook op andere manieren geld verdienen, zeggen voorstanders van piraterij. Ze kunnen hun album beschouwen als een promotiemiddel en hun inkomsten halen uit live spelen, T-shirts verkopen, sponsordeals sluiten. In een masteronderzoek dat gisteren ineens opdook wordt zelfs geconcludeerd dat artiesten in Noorwegen nu meer geld verdienen dan tien jaar geleden. Allemaal waar, en toch snap je het als een artiest op zijn minst een dubbel gevoel overhoudt aan de onvrijwillige vrije beschikbaarheid van zijn muziek.

Feit is - daar ben ik van overtuigd - dat piraterij niet meer weg gaat. De hardnekkige pogingen van bestrijders doen denken aan een spelletje van drie lange jongens die de bal van een klein jongetje overgooien. Waarom het niet meer weg gaat? Omdat er technisch zoveel mogelijk is dat het niet te stoppen is. Maar vooral: omdat het helemaal te gek is. Dat moeten de meeste artiesten/muziekprofessionals ook zien. Zij zijn toch ook muziekliefhebbers? DJ /rupture zag het. De dj uit New York is vrijdag ook te gast in het panel na afloop van Matt Mason's lezing. Rupture schreef in 2007 een ode aan Oink, een torrentcommunity die door politie en piraterijbestrijders uit de lucht gehaald werd. Defending The Pig, naar het schattige varkentje uit het logo.

Oink was inderdaad geweldig. Je kon er alles vinden wat je maar wilde, in gegarandeerd hoge kwaliteit. Die garantie ging zelfs zo ver dat het gratis te downloaden Radiohead-album In Rainbows, dat uit 160 kbps mp3's bestond, er vanaf gegooid werd wegens slecht geluid. Rupture zegt er dit over: "Oink had everything by certain artists. Literally, everything. I searched for ‘DJ Rupture’ and found every release I’d ever done, from an obscure 7″ on a Swedish label to 320kpbs rips of my first 12″, self-released back in 1999. It was shocking. And reassuring. The big labels want music to equal money, but as much as anything else, music is memory, as priceless and worthless as memory. About a week after I shipped out orders of the first live CD-r Andy Moor & I did, it appeared on Oink. Someone who had purchased it directly from me turned around and posted it online, for free. I wasn’t mad, I was just more stunned by the reach and usefulness of the site."

Ik ben een enorme fan van Spotify, maar zo compleet als OINK is het inderdaad tot op heden niet. Toch is die dienst niets anders dan een zo goed mogelijke kopie van die ultieme muziekbibliotheek. Precies, zal Matt Mason zeggen: de piraten moesten het voordoen. En daar heeft hij gelijk in. Piraterij: goed of slecht voor de muziek? Ik weet het nog steeds niet, en eigenlijk weet niemand het. Gaan muzikanten straks echt stoppen met het maken van muziek als ze minder albums verkopen? Ik kan het me niet voorstellen. Het downloaden van een album gelijkstellen aan het stelen ervan? Veel te kort-door-de-bocht. Maar is het onterecht dat muzikanten zich beklagen, al is het maar binnenskamers? Dat denk ik niet. Ik ben heel benieuwd hoe we over vijftig jaar op deze tijd terug kijken. Enfin, ik ga maar eens zo'n shirt kopen.